Odkrycie czeskich naukowców może całkowicie zmienić historię położnictwa

To jest pierwsza w polskich mediach informacja o tym, iż historia medycyny może ulec zmianie za sprawą odkrycia czeskich naukowców z Uniwersytetu Karola w Pradze. Dowiedli oni, że pierwsze udane cesarskie cięcie w historii ludzkości, które przeżyli zarówno matka jak i noworodek, prawdopodobnie przeprowadzono w 1337 roku w Pradze.

Poród odbył się na dworze czeskiego króla Jana Luksemburskiego. Rodzącą była jego druga żona, Beatrycze Burbońska. Szczęśliwie narodzonym zaś, książę Wacław, przyrodni brat Karola IV, późniejszego cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Po wielu latach badań do takiego wniosku doszedł zespół praskich historyków i lekarzy.

Według naukowców, przeprowadzenie cesarskiego cięcia w XIV wieku było oczywiście możliwe, ale dla matki kończyło się zazwyczaj śmiercią. Do ok. 1870 roku lekarze nie wykonywali operacji narządów jamy brzusznej, ponieważ do tego czasu nie istniały skuteczne metody znieczulania. Jeszcze w drugiej połowie XIX wieku podczas cesarskiego cięcia z powodu stresu bólowego umierało aż 90% kobiet. Przyczynami śmierci był szok pourazowy, wykrwawienie się albo zakażenia krwi (sepsa). Pierwszy znany opis przypadku udanego cesarskiego cięcia, które kobieta przeżyła, pochodzi ze Szwajcarii z 1500 roku.

To, że w 1337 roku królowa Beatrycze przeżyła poród zakończony cesarskim cięciem, było zbiegiem wielu sprzyjających okoliczności. W zasadzie stało się to przypadkowo.

– Bezpośredniego dowodu na to jednak nie mamy, ale istnieje 5 innych zabytkowych tekstów, które potwierdzają nasze przypuszczenia. To odkrycie może oznaczać zmianę historii medycyny – skonstatował Antoni Pařízek, lekarz z Pierwszego Wydziału Medycznego Uniwersytetu Karola w Pradze.

Odkrycie czeskiego zespołu badaczy opublikowane zostało w sierpniu 2016 roku w czasopiśmie Česká gynekologie. Członkami zespołu byli także: historyczka Milada Říhová z Instytutu Historii Medycyny Pierwszego Wydziału Medycznego Uniwersytetu Karola oraz Václav Drška, historyk z Instytutu Historii Powszechnej Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Karola w Pradze.

To, że w trakcie porodu zakończonego cesarskim cięciem Beatrycze nie wykrwawiła się, przeżyła traumatyczny szok i nie dostała sepsy było dziełem splotu wielu sprzyjających okoliczności. Wpływ na to być może miał też fakt, że w tamtym czasie Praga była centrum naukowym na światowym poziomie. Na dworze królewskim pracowali najlepsi w tamtych czasach specjaliści: uzdrowiciele i cyrulicy.

W tym konkretnym przypadku cesarskie cięcie wykonano nie w celu ochrony matki, bo prawdopodobnie księżniczka Beatrycze w trakcie porodu straciła przytomność i uznano ją za zmarłą. Zdaniem naukowców, chodziło o wydobycie z ciała matki żywego dziecka, aby je ochrzcić. Bez tego sakramentu noworodek nie mógłby dostąpić zbawienia, dlatego że w chrześcijańskim świecie chrzest miał zasadnicze znaczenie. Pařízek dodał, że ból w miejscu rany pooperacyjnej mógł być przyczyną przebudzenia Beatrycze, zaś silnie stresowa sytuacja mogła przyczynić się do tego, że naczynia krwionośne odruchowo obkurczyły się i nie doszło do wykrwawienia.

Oprócz tego badacze zajmowali się fenomenem nadania przy chrzcie imienia dziecku – Wacław. Wcześniej został tak ochrzczony syn Jana Luksemburskiego i Eliszki z Przemyślidów, przyszły król Czech i cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Karol IV (to imię pochodzi z bierzmowania). Wybór imienia Wacław dla właśnie narodzonego przez cesarskie cięcie następcy tronu jest szczególnie zaskakujący dlaczego, że jego francuskojęzyczni rodzice w ogóle nie mówili po czesku. Już wtedy było wiadome, że książę odziedziczy królestwo Franków i że z Pragą nie będzie miał większych związków. A mimo to nadano mu słowiańskie imię Wacław. Decyzja prawdopodobnie wynikała z tego, że królewska rodzina chciała wyrazić w ten sposób niezmierną wdzięczność wielkiemu patronowi królestwa Czech św. Wacławowi.

Autor: Anonimowy – Bibliothèque nationale de France, Volné dílo, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10835350

***

Ten tekst napisałem na podstawie własnego tłumaczenia doniesienia prasowego Czeskiej Agencji Prasowej ČTK przedrukowanego przez czasopismo Florence. Tytuł oryginału: Objev českých expertů může přepsat historii porodnictví. Opublikowany w dniu 12.09.2016 na stronie internetowej: http://www.florence.cz/zpravodajstvi/aktuality/objev-ceskych-expertu-muze-prepsat-historii-porodnictvi/